سلامت جسمانی

” سلامت ”  ؛ واژه جامعی که دغدغه وجودش، از دیرباز در ذهن فرهنگی مؤسسه راه شایستگان ، به روشنی روز نمایان است ، واژه ای که مؤسسه برای رسیدن به آن، نه تنها از هیچ کوششی فروگذار نکرده بلکه با الگو شدن خود، عامل تغییر ذائقه فرهنگی بسیاری از ارگان ها و مدارس کشور شده است .

عنوان هدف مهم سلامت ، در مؤسسه فرهنگی راه شایستگان با زیرعنوان های : جسمانی (تغذیه ، بهداشت ، ورزش ) – روانی و احساسی – معنوی – اجتماعی – و ذهن ، پیگیری می‌شود.

«عقل سالم در بدن سالم است.»

( این شعار، در مؤسسه در مکان‌­های مناسب ، در برابر دید دانش‌­آموزان، قرار داده شده است.)

دانش‌­آموزی که تعلیم و تربیت­ او، تحت راهنمایی­‌ها و نظارتِ دقیق و مستمر علوم تربیتی Educational sciences قرار گرفته باشد، به احتمال زیاد توانسته است به توانمندی و مهارت در حل مساله دست یافته، به این واقعیت عینی پی ببرد که «زندگی سراسر حل مساله است». ازاین رو او باید آن­طور ساخته و پرورش یافته شده باشد که نه تنها بتواند در زندگی فردی و خانوادگی، از عهده حل مسایل برآید، بلکه همچنان باید نسبت به حل مسایل، دشواری­ها و رفع نیازمندی­‌های  «دیگران» others ، اعم از هموطنان، همنوعان با نگاه به آیندگان برآمده، بتواند با اتکا به علم و جلب همکاری­‌های اجتماعی (و عنداللزوم جهانی)، گام­‌های مثبت و خلاقانه‌­ای را برداشته، با شور و شوق و  ترغیب دیگران  در این زمینه‌­ها کوشا و پویا و پیش­قدم و پیش­تاز بوده، بتواند از این طریق نسبت به ارتقای علم، توسعه و پیشرفت جامعه و جامعه بشری و نسل­‌های آینده، دین خود را ادا نماید.

در اینجا نکته مهم ­تر این است که دانش‌­آموز در طول مدت دانش آموزی­ خود حتما باید به این حقیقت پی برده باشد که هرچه در حل مسایل و رفع حاجت­ نیازمندان و گرفتاری های «دیگران» others ، سهم و مشارکت و تمرین داشته­ باشد، به همان نسبت خواهد توانست به رشد و توسعه خود در ابعاد گوناگون، دست یافته، بینش­‌های جدید و پیشرفته، و بسا اکتشافات، اختراعات و نوآوری­‌های ارزنده فکری/ عقلی و عملی رابرای مردم خود و جامعه بشری و نسل­های آینده به ارمغان بیاورد.

گفتنی است این وظیفه مؤسسه است که در جریان برنامه­‌های خودش در زمینه رشد جسمی  و بدنی دانش آموزان توجه ایشان را به این واقعیت مهم و اساسی جلب نماید که برای رسیدن به اهداف علمی – اجتماعی – انسانی – عاطفی و اخلاقی ِ فوق الذکر ، «تندرستی و سلامت جسمانی» حرف اول را می‌­زند و این مهم حاصل نمی­‌شود جز از مسیر رعایت موازین بهداشت و تغذیه سالم و طبیعی که درآمیخته باشند با تحرک و فعالیت اندام ها، از طریق کار، و کار، و کار (در خانه و بیرون)  و نرمش­‌ها و ورزش­‌ها – برطبق قواعد علمی مخصوص در هر رشته ورزشی – ، و در راس همه آن­ها تفریحات سالم و معاشرت­‌های سازنده و غیر تحمیلی قرار می­گیرد. معاشرت‌­هایی که در آن­ها تاثیر متقابل فرد در مقابلِ جمع، گروه و یا اجتماع، محفوظ بوده­، معاشرت­‌هایی که غیر منفعلانه، پرسش­گرانه و از رابطه تعامل و دوطرفه بودن برخوردار­ باشد و درآن­ها پای­بندی به تضاربِ افکار و نظریات فرد با طرف مقابل را در ذات و ساختار خودش داشته­ باشد، نه آن­گونه  معاشرت­‌هایی که در آن فرد در برابر جمع یا گروه، منفعل و تلقین ­پذیر passive  و طرف مقابل به طور یک­طرفه،  فعال و در کار ­­باشد.

دانش‌­آموز هم در کلاس­‌های درس که خود نوعی معاشرتِ رسمی با دیگران می­‌باشد، برای تأمین سلامت جسمانی خود بایستی یک چنین برخورد و رفتاری را داشته ، این­طور نباشد که دانش­‌آموز در کلاس، غیرفعال، بِربِر نگاه­‌کن و صمٌ بکم به کنجی نشسته و طرف مقابل او، معلم؛ صرفا active، القاکننده، متکلم وحده، تک ­گو و تک‌­گفتار  monolog ، قد علم کرده باشد. در صورتی‌­که درست قضیه این چنین نیست. فضای کلاس درس باید فضای مباحثه، مناظره و گفت وگو dialog  باشد، نه صرفا گفت و شنید، پند، اندرز و خطابه.

فضا باید دوطرفه پرجنب و جوش باشد، نه یک سویه، سرد و بی­حال، آن­طور که یک طرف در تمام وقت محکوم است که صرفا شنونده باشد. و طرف مقابل در این مدت ، تک گو  و متکلم وحده. اگر ما، فرصت اظهارنظر و پرسش را از دانش­‌آموز بگیریم، حق انتخاب و اختیار و ابراز وجود و اظهار استعدادهای نهفته و مادرزادی را از او سلب کرده­‌ایم، سد راهش شده، درباره او بی‌­عدالتی و بی‌­انصافی روا داشته­‌ایم. در چنین شرایطی دیگر نمی توان گفت این معاشرت­‌ها، جزو تفریحات سالم و سازنده و تکمیل کننده‌­ی برنامه‌­های سلامت جسمانی به حساب می­‎آیند.

حضور در معاشرت­‌هایی از این دست، چه در مدرسه باشد یا محیط پیرامون، کسالت­‌آور، مأیوس کننده بوده و فرد را عقده­‌ای (عقده حقارت) بار می­‌آورد و جلوی رشد، ظهور و شکوفایی او را می­‌گیرد و مانعی برسر راه سلامت جسم و روح او می‌­شود.

دانش­‌آموزی که تحصیلاتش را تحت مدیریتِ مبتنی بر علوم تربیتی گذرانده باشد براین نکته واقف است و می داند که رابطه فرد با  «دیگران» اعم از این­که دیگران، (یک فرد باشد یا گروه و دسته یا حزب و جامعه)، باید رابطه­ای ارگانیک organic، اندام‌­واره یعنی مکمل یکدیگر بوده­‌ باشد، نه رابطه‌­ای مکانیکی و ماشینی mechanical، خشک و بی­‌روح و یک سویه از نوع رابطه در ماده بی‌­جان. به سخن دیگر رابطه فرد، تأثیرگذاری و تأثیرپذیری­‌اش با «دیگران» others ، باید رابطه‌­ای دینامیکی و پویا dynamical باشد، نه رابطه‌­ای ایستا و ساکن و راکد و غیرمتحرک (static (cal، تا براین مبنا معادله در دو طرف برقرار شود.

کوشش مؤسسه همواره بر این بوده و آرزویش نیز، که با رعایت نکات ذکر شده در بالا – درکنار اصول و مبانی لازم الاجرای دیگر در علوم تربیتی – بتواند در کلاس‌­های درس، کار دانش‌آموزی را که پیوسته همراه با تحمیل و اجبار و اکراه است و متأسفانه معنا و مفهوم زورآموزی را پیدا کرده، به سطحی برساند که در آن معلم و شاگرد با یکدیگر همکاری و هم‌کنشی داشته و امر دانش آموزی را به هم آموزی تبدیل کرده، از دل هم­‌آموزی، دانش­‌آموز را به  «دانش­‌پذیر» ارتقا داده، به جای زور و اجبار و اکراه در این پروسه، میل و رغبت و تمنای یادگیری را به میان کشد. که موفقیت در این راه موجب می­شود پایه­‌های علم science  ، و داشتن رفتارهای علمی در برخورد، و حل مسایل زیستی – اجتماعی در جامعه مستحکم شود.